Թվային առողջապահությունը Հայաստանում

Հայաստանը միջին եկամուտ ունեցող երկիր է, որը գտնվում է Կովկասի տարածաշրջանում։ Մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ն կազմում է 4266 ԱՄՆ դոլար (2020 թվականի տվյալներ), որից 11,34%-ը ծախսվում է առողջության վրա8,9: Կյանքի սպասվող տևողությունը 75 տարի է9: 1000 բնակչին բաժին է ընկնում 4,2 հիվանդանոցային մահճակալ և 2,9 բժիշկ10: Բնակչության շուրջ 63%-ը բնակվում է քաղաքային բնակավայրերում11: Երևանը Հայաստանի մայրաքաղաքն է և ամենամեծ քաղաքը:

Հայաստանում թվային առողջապահության բազմափուլ զարգացումը սկսվել է 2000-ականների սկզբին։ Միջազգային կազմակերպությունների աջակցությամբ ՀՀ առողջապահության նախարարությունը սկզբում գործարկեց էլեկտրոնային բժշկական գրառումների համակարգը, որի նպատակն էր պետական ​​պատվերով մատուցվող ստացիոնար ծառայությունների վերաբերյալ տվյալների հավաքագրումը, մոնիտորինգը և կառավարումը։ Այս համակարգը հետագայում զարգացավ 2009 թվականին և սկսեց գործել հանրապետության ավելի քան 150 բժշկական հաստատություններում:

2008 թվականի դեկտեմբերին մի խումբ բժիշկներ և ՏՀՏ մասնագետներ ստեղծեցին Հեռաբժշկության հայկական ասոցիացիան (ՀՀԱ): Վերջինս շահույթ չհետապնդող, ոչ կառավարական կազմակերպություն էր, որի նպատակն էր Հայաստանում զարգացնել հեռաբժշկությունը և էլեկտրոնային առողջապահությունը: Կազմակերպությունը կարևոր դեր է խաղացել Հայաստանի առողջապահական համակարգում բժշկական ՏՀՏ-ի ինտեգրման կենտրոնացված ամբողջական մոտեցման քարոզարշավում:12 Հետագայում ՀՀԱ-ն ընդլայնեց իր գործունեության շրջանակը և վերանվանվեց Թվային առողջության հայկական ասոցիացիա (ԹԱՀԱ):

2009-2010 թվականներին ՀՀ կառավարությունը մշակել է ինտեգրված էլեկտրոնային տեղեկատվական համակարգի ներդրման հայեցակարգ։ Այս հայեցակարգը նպատակ ուներ նախագծել և զարգացնել միասնական էլեկտրոնային առողջապահական տեղեկատվական համակարգ, որը հասանելի կլինի բոլոր առողջապահական ծառայություններ մատուցողներին և կօգնի արդյունավետ վերլուծել բուժման արդյունավետությունը, կառավարել մատուցվող ծառայությունները և բարելավել բժշկական օգնության որակը: Հայեցակարգը հաստատվել է 2012-2013 թվականներին, որի իրականացումը հանձնարարվել է Էլեկտրոնային կառավարման ենթակառուցվածքների իրականացման պետական գործակալությանը (ԷԿԵՆԳ)։
2015-2016 թվականներին մշակվել է ARMED համակարգը՝ ուղղված Հայաստանի բնակչության կարիքների համար էլեկտրոնային առողջապահության համակարգի զարգացմանը։ Վերջինս կառավարվում և շահագործվում է Էլեկտրոնային առողջապահության օպերատոր փակ բաժնետիրական ընկերության կողմից:

Այսօր ԱՐՄԵԴ-ը գործում է ՀՀԱՆ պետական առողջապահական ​​գործակալությունում (ՊԱԳ), շուրջ 500 առողջապահական և 6 ապահովագրական ընկերությունում։ ARMED-ի հիմնական գործառույթները ներառում են հիվանդանոցային դեպքերի պետական ​​պատվերի գրանցումը և հաշվառումը:
Հայաստանում կան մի շարք կառավարության որոշումներ, օրենքներ և նախարարների հրամաններ, որոնք կարգավորում են էլեկտրոնային առողջությունը։ «Բնակչության բժշկական օգնության և սպասարկման մասին» օրենքը, որն առաջին անգամ ընդունվել է 1996 թվականին, 2018 թվականին էական փոփոխություններ է կրել, որոնք անդրադարձել և ներառել են էլեկտրոնային առողջության հիմնական դրույթներին։ Փաստաթղթի ավելի ուշ տարբերակը հաստատվել է 2020 թվականին և այժմ համարվում է հեռաբժշկության և էլեկտրոնային առողջապահության հիմնական կարգավորող փաստաթուղթը։
«Անձնական տվյալների պաշտպանության մասին» օրենքը, որն ընդունվել է 2015 թվականին, կարգավորում է տվյալների հավաքագրումն ու մշակումը։ Դրա իմաստը անձնական տվյալների մշակման, օգտագործման և փոխանցման վերաբերյալ անհատի համաձայնության ապահովումն է: